Fort II Wommelgem

De bouw van een nieuw fort

De grondwerken voor de bouw van fort 2 startten al in april 1860. In datzelfde jaar werd het ‘pavilllon de l’adjoint technique’ opgericht op het buitenglacis van de fortsite. Het gebouw deed dienst als verblijfplaats van de bouwtechnicus en werflokaal tijdens de uitvoering van de werken.

De eerste metselwerken aan de militaire constructies startten pas in april 1861. De linker halve caponnière was eerst aan de beurt, enkele dagen werd ook de eerste steen van de rechter halve caponnière gelegd. De werken aan de linker halve caponnière waren reeds voltooid in oktober 1861. De rechter halve caponnière werd pas afgewerkt in maart 1862. De caponnière werd gerealiseerd tussen mei 1861 en mei 1862 en het hoofdfrontgebouw tussen maart 1862 en september 1862.

In juni 1862 werden de werken aan het reduit, de contrescarpegalerij en de reduit-ingang voltooid.  De exacte bouwperiode van de artillerie-ingang is niet gekend. De reduit-ingang werd voorafgegaan door een ophaalbrug en een vaste brug over de gracht, in tegenstelling tot de artillerie-ingang die werd voorafgegaan door een zwaardere draaibrug en een vaste brug.

Al de gebouwen waren uitgevoerd in baksteen (in combinatie met natuurstenen elementen) en voorzien van een aanaarding. Wanneer de volledige fortsite precies werd opgeleverd is onduidelijk, maar vermoedelijk was het fort in 1865 wel gebruiksklaar.

De eerste moderniseringen

Ondertussen waren de Brialmontforten volop in gebruik. Na de Frans-Duitse oorlog van 1870 bleek dat de forten dringend nood hadden aan modernisering. De artillerie evolueerde razendsnel en de forten toonden duidelijk tekortkomingen. Er werden gedeeltelijke moderniseringen doorgevoerd op de forten om personeel, artillerie en munitie beter te kunnen beschermen.

Fort 2 als onderdeel van de nieuwe Veiligheidsomwalling

In het begin van de twintigste eeuw werden uiteindelijk de wetten goedgekeurd om de Grote Omwalling te declasseren. Er kwam een nieuwe Veiligheidsomwalling die de stad Antwerpen moest beschermen.

Van een verdedigende naar ondersteunende functie

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hadden de Brialmontforten nog een actieve rol in de verdediging van Antwerpen. Echter, nadat de oorlog was afgelopen, zouden de Brialmontforten enkel nog dienst doen als kazerne, werkplaats of depot.

De Duitse bezetting

In mei 1940 trokken de Duitsers binnen in Wommelgem en werd fort 2 in beslag genomen, net zoals de andere Brialmontforten. Gedurende de Tweede Wereldoorlog zullen de Brialmontforten dienst doen als infanteriesteunpunt. De Duitsers richtten verschillende nieuwe constructies op in fort 2. Op het buitenglacis werd een nieuw stafgebouw voorzien met een sanitair blok. Ten midden van het terreplein werd een ‘hautengiftungsstelle’ gebouwd. Het was een ontsmettingsstation na eventuele gasaanvallen.

De naoorlogse periode

Na de Tweede Wereldoorlog kwam het fort terug in handen van het Belgisch Leger en zal het fungeren als distributiecentrum voor militaire voertuigen. De bestaande gebouwen werden aangepast aan de moderne behoeften.

In 1975 werd het fort door het Belgisch Leger ontruimd en in 1977 komt de fortsite in handen van de gemeente Wommelgem die het aankocht om reden van openbaar nut, met het oog op de aanleg van groenzones met recreatiemogelijkheid en eventuele centra voor de uitbouw van actieve vrijetijdsbesteding.